Karaçay-Balkar soyadları çok değerli birer tarihi kaynaktır ve bu halkların etnik kökenlerini ortaya çıkarmamıza yardımcı olurlar.

Karaçay-Balkar soyadları çok değerli birer tarihi kaynaktır ve bu halkların etnik kökenlerini ortaya çıkarmamıza yardımcı olurlar.

Örneğin günümüzde de çok yaygın olarak kullanılan Akkiyev soyadı kökleri ile antik zamanlara dayanır. M.Ö. 4. yy’a ait bir mezar taşında ‘Ataf’ın oğlu Akk’ yazılıdır. Vergilius’un ‘Eneid’inde ise Akka adlı bir amazondan bahsedilir.

Karadeniz kıyısının antik şehir mezar taşları üzerinde modern Karaçay-Balkar soyadlarına benzer isimler görülür. Attkuas – Atakkuyev, Papa – Babayev, Atta – Attayev, Atas – Attasaov, Soga – Sogayev, Sarak – Sarakuyev, Gol – Gollayev, Dot – Dottuyev, Badah – Badahıv, Mesak – Mısakayev, Baggi – Begiyev bunlarından bir kaçıdır.

Bazı soyadları Kuzey Kafkasya halkları arasında anlatılagelen ve kahraman bahadırların yani nartların maceralarından bahseden Nart eposundan gelir. Mesela nartlardan birinin atının lakabı olan Borak’tan Borayev soyadı türemiştir. Nart adı Attamaz, Atamazov soyadının kökünü teşkil etmiştir. Nart eposundaki kahramanlardan biri Satanay idi. Çeviride ‘Mutlu ana’ ya da ‘mutluluğun anası’ anlamına gelir. Bu isim mutlu, mesut anlamına gelen Karaçay-Balkar kelimesi sat ile aynı köktendir. Kafkasya’nın en yüksek dağı Elbrus, Balkar efsanelerinde ‘Şat-Tau’ olarak geçer, yani ‘mutluluk dağı’. Sottayev soyadı da aynı kökten gelir. Nart kökenli soyadları sadece Balkarlar ve Karaçaylarda değil diğer bir çok Kafkasya halkında da karşımıza çıkar.

Karaçay-Balkar soyadlarının önemli bir bölümü Türkçe kökenlidir. Örneğin Atabiyev, ‘ata’ (baba) ve biy (prens) kelimelerinden türetilmiştir. Akayev, akka (yani dede) kelimesinden gelir. Atayev, ata veya baba adından gelir. Dolayev soyadı Bulgar prenslik soyu Dulo’dan gelmedir. Kobanov soyadı, Türkçe bir sıfat olan koban’dan gelir, ayni azgın, kudurmuş demektir. Guzeyev soyadı köklerini Türk boyu Guzlardan alır. Kunduhov ise çeviri de güneş soyundan demektir. Kun güneş, uh ya da uk ise soy anlamındadır. Tsorayev soyadı Türkçe tsor yani haç kelimesinden türemiştir. Glaşev soyadı ise gılas yani yol gösteren, lider kelimesinden, Kurdanov soyadı ise kurt adından türetilmiştir. Bilindiği üzere kurt Türklerde totem hayvanı idi. Ra, Volga nehrinin eski Türkçe adıdır. Rahayev soyadı kökünü bu isimden alır.

Balkarlar ve Karaçaylar her zaman komşuları gürcülerle sıkı ilişkiler içinde olmuşlardır, bu nedenle de gürcü kökenli çok sayıda soyadına rastlamak mümkündür. Mesela gürcü adı Eristav’dan türeme Eristayev, Otari adından Otarov gibi. Ünlü gürcü soyadı Bagrationi ise Karaçay-Balkar köklere sahiptir. Bargat ismi Karaçay-Balkar dilinden çeviride ‘bakır atlı’ demektir. Burada bagır, bakır, demektir.
Karaçay-Balkar soyadları çok değerli birer tarihi kaynaktır ve bu halkların etnik kökenlerini ortaya çıkarmamıza yardımcı olurlar.

Örneğin günümüzde de çok yaygın olarak kullanılan Akkiyev soyadı kökleri ile antik zamanlara dayanır. M.Ö. 4. yy’a ait bir mezar taşında ‘Ataf’ın oğlu Akk’ yazılıdır. Vergilius’un ‘Eneid’inde ise Akka adlı bir amazondan bahsedilir.

Karadeniz kıyısının antik şehir mezar taşları üzerinde modern Karaçay-Balkar soyadlarına benzer isimler görülür. Attkuas – Atakkuyev, Papa – Babayev, Atta – Attayev, Atas – Attasaov, Soga – Sogayev, Sarak – Sarakuyev, Gol – Gollayev, Dot – Dottuyev, Badah – Badahıv, Mesak – Mısakayev, Baggi – Begiyev bunlarından bir kaçıdır.

Bazı soyadları Kuzey Kafkasya halkları arasında anlatılagelen ve kahraman bahadırların yani nartların maceralarından bahseden Nart eposundan gelir. Mesela nartlardan birinin atının lakabı olan Borak’tan Borayev soyadı türemiştir. Nart adı Attamaz, Atamazov soyadının kökünü teşkil etmiştir. Nart eposundaki kahramanlardan biri Satanay idi. Çeviride ‘Mutlu ana’ ya da ‘mutluluğun anası’ anlamına gelir. Bu isim mutlu, mesut anlamına gelen Karaçay-Balkar kelimesi sat ile aynı köktendir. Kafkasya’nın en yüksek dağı Elbrus, Balkar efsanelerinde ‘Şat-Tau’ olarak geçer, yani ‘mutluluk dağı’. Sottayev soyadı da aynı kökten gelir. Nart kökenli soyadları sadece Balkarlar ve Karaçaylarda değil diğer bir çok Kafkasya halkında da karşımıza çıkar.

Karaçay-Balkar soyadlarının önemli bir bölümü Türkçe kökenlidir. Örneğin Atabiyev, ‘ata’ (baba) ve biy (prens) kelimelerinden türetilmiştir. Akayev, akka (yani dede) kelimesinden gelir. Atayev, ata veya baba adından gelir. Dolayev soyadı Bulgar prenslik soyu Dulo’dan gelmedir. Kobanov soyadı, Türkçe bir sıfat olan koban’dan gelir, ayni azgın, kudurmuş demektir. Guzeyev soyadı köklerini Türk boyu Guzlardan alır. Kunduhov ise çeviri de güneş soyundan demektir. Kun güneş, uh ya da uk ise soy anlamındadır. Tsorayev soyadı Türkçe tsor yani haç kelimesinden türemiştir. Glaşev soyadı ise gılas yani yol gösteren, lider kelimesinden, Kurdanov soyadı ise kurt adından türetilmiştir. Bilindiği üzere kurt Türklerde totem hayvanı idi. Ra, Volga nehrinin eski Türkçe adıdır. Rahayev soyadı kökünü bu isimden alır.

Balkarlar ve Karaçaylar her zaman komşuları gürcülerle sıkı ilişkiler içinde olmuşlardır, bu nedenle de gürcü kökenli çok sayıda soyadına rastlamak mümkündür. Mesela gürcü adı Eristav’dan türeme Eristayev, Otari adından Otarov gibi. Ünlü gürcü soyadı Bagrationi ise Karaçay-Balkar köklere sahiptir. Bargat ismi Karaçay-Balkar dilinden çeviride ‘bakır atlı’ demektir. Burada bagır, bakır, demektir