Dinler tarihçisi Mircea Eliada'ya göre Şamanlar ( Türklerde kam ) iki yolla belirlenmektedir.

Dinler tarihçisi Mircea Eliada'ya göre Şamanlar ( Türklerde kam ) iki yolla belirlenmektedir.

 Birincisi Babadan oğula geçmesi ikinci yol ise seçilme ( Sırra erme ) yöntemi olarak bilinir. Ancak en yaygını babadan oğula geçiş şeklinde olmaktadır. Bu sistemde büyük ya da küçük oğul ayrımı yoktur. Belirtiler kim de gözlenirse o çocuk tecrübeli bir şaman tarafından eğitime tabi tutulur. Peki ama bu belirtiler nedir?

- Delilik alametleri
- Sinirlilik halleri, öfke nöbetleri
- ormana çekilip ağaç kabuklarıyla beslenmesi ve kendini suya ve ateşe atarak bıçakla yaralaması
- Rüyalar görmek
- Gömlekli doğum ( Ezotorik manasının yanında bilimsel açıklaması şöyledir. Bebekler doğum sırasında kirli, kan dolu, sümüksel bir sıvı ile dünyaya gelirler. Ancak bazen amniyotik Membranlarla beyaz bir tabaka ile boyalı hallerle doğarlar. O günün insanları bu bebeklere kutsallık atfetmişlerdir. Bütün vücudu bu şekilde ise en üst sevidedir. Ancak sadece baş kısmı ise küçük rütbeli bir kutsallığa sahiptir. )

Gondatti'nin belirttiğine göre, Vogullarda şamanlık kalıtsaldır ve kadın tarafından (anadan evlada) da aktarılabilir. Fakat geleceğin şamanı yeniyetmelikten itibaren sivrilmeye başlar; daha o yaşta sinirli bir tip özellikleri gösterir, hatta bazan sara nöbetlerine tutulduğu da olur ve bunlar onun tanrılarla karşılaşması olarak yorumlanır.

Şamanlığın oluşmasının tekil bir açıklaması yoktur. Kabile kabile değişir. Mesela Doğu Ostyaklarda Öğrenme yoluyla, İrtiş bölgesinde Gök tanrının hediyesi olarak doğuştan kazanılır.
Mircea Eliad'a Şamanlığın ilk doğuş yerini Mezopotamya havzası olarak verirken, değişiklikler ile birlikte yayılma yerlerini, Orta Asya, Uzak doğu ve Kuzey bölgeleri ( Sibirya ) olarak aktarmaktadır. Şamanlığın, kahinlikten, delilikten, büyücülükten, papazlıktan, rahiplikten, peygamberlikten ayrı işlenmesi gerektiğini de ayrıca dile getirmektedir.

Bazı toplulukların Gök için kullandıkları isimler...

Manası "yüksek", "ulu", "ışıklı"

Samoyedler de Num,
Tunguzlarda Buga
Moğollarda Tengri
Buryatlarda Tengeri
Volga Tatarlarında Tiingere
Beltirlerde Tingir
Yakutlarda Tangara
TürkTatarlarda "Başkan'.', "Han", "Bey" "Ata"
İrtış Ostyaklarında Sönke