MİTTEN YAZIYA veya GİZLİ DEDE KORKUT

Sunuş/
 Dede Korkut Kitabi bugüne dek çeşitli yönleriyle incelenmiş ortak dil, folklor ve edebiyat anıtlarımızdandır. İlk ve öncü çalışmalar Batı’da başlamış; daha sonra gerek Türkiye’de, gerekse başta Azerbaycan olmak üzere birçok Türk ülkesinde Dede Korkut araştırmalan, dil, edebiyat ve folklor araştırıcılarının temel ilgi alanlarından birini teşkil etmiştir. Azerbaycan’da Hamid Araslı ve Samer Alizade, ülkemizde Muharrem Ergin ve Orhan Şaik Gökyay gibi ilk planda akla gelen bazı araştırmacılar Dede Korkut Kitabı'nı, okuma problemleri başta olmak üzere çeşitli yönleriyle incelemeye çalışmışlardır. Bu araştırmalarda Dede Korkut Kitabı, tarihî bir döneme ait yazılı bir eser olarak değerlendirilmiştir. Elimizdeki bu eser ise Dede Korkut Kitabı’nı sözlü dönemden yazıya, mitolojiden edebiyata geçiş aşamasında bir ürün olarak değerlendirmekte ve esere mitolojik bir yaklaşım tarzını denemektedir. Daha doğrusu mitolojide karşımıza çıkan “düalizm” perspektifi Dede Korkut Kitabı’na teşmil edilmekte, “söz-yazı”, “ilkellik-medenîlik”, “cehalet-bilgi”, “kaos - kosmos” vs. gibi çeşitli zıtlık ve mücadele temelleri esasında mukayeseler yapılmaktadır. Bu tarz, batıda sıkça örneklerini gördüğümüz bir inceleme metodudur ve özellikle Yunan destanlarının incelenmesinde karşımıza çıkmaktadır. Zaten bu eserde de Kamal Abdulla, Dede Korkut boylarını Yunan mitolojisiyle sıkça mukayeseye gitmektedir. Dede Korkut’a bir yönüyle destan, yani sözlü edebiyat; diğer yönüyle yazılı edebiyat ürünü olarak bakan bu çalışma, Dede Korkut araştırmalanna yeni ve farklı bir yaklaşım getirdiği için önemlidir. Bu eser, Dede Korkut Kitabı’nı sözden yazıya, mitten edebiyata geçiş noktasında değerlendirmektedir. Gerek muhteva, gerek tipler, gerekse dil ve üslûp özellikleri bakımından Dede Korkut’u geçiş eseri olarak niteleyen Kamal Abdulla, mitolojik ekolün yanı sıra psikoanalitik tahlillerden de istifade etmiştir

Gizli Dede Korkut adlı çalışması yayımlandığında Azerbaycan’da geniş ilgi uyandıran Prof. Dr. Kamal Abdulla, 1950 yılında Bakû’da doğmuş, 1973’te Azerbaycan Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi’nden mezun olmuştur. Moskova’da İlimler Akademisi Dil Bilimi Enstitüsü’nde “Dede Korkut Destanlarında Sentaktik Paralelizm” konulu çalışmasını tamamladıktan sonra 1977’de Azerbaycan’a dönen araştırmacı, burada Azerbaycan İlimler Akademisi Nesimî Dil Bilimi Enstitüsü’nde çalışmaya başlamıştır. 1983’te “Azerbaycan Dili Sentaksının Nazarî Problemleri” adlı çalışmasıyla doktor olan Abdulla, 1984’ten itibaren Yabancı Diller Üniversitesi Genel Dil Bilimi ve Azerbaycan Dil Bilimi bölümlerinin başkanlıklarını yürütmüş olup halen Bakı Slavyan Üniversitesi Rektörü olarak görev yapmaktadır. Çeşitli makaleleri ve kitapları olan araştırmacının bilim adamlığı yanı sıra romancılık, tiyatro yazarlığı ve şairlik yönü de vardır. Kamal Abdulla’nın Gizli Dede Korkut, Eksik El Yazması, Büyücüler Deresi gibi inceleme ve romanları, birçok ülkede yayımlandığı gibi Türkiye’de de yayımlanmıştır. Azerbaycan’da çeşitli resmî kurumlarda görev alan Abdulla’nm Gizli Dede Korkut kitabı, ilk olarak 1991 yılında Bakû’da Yazıcı Neşriyat tarafından yayımlanmıştır. Bu eserden yaptığımız aktarma, Türkiye’de de 1997 yılında Ötüken Neşriyat tarafından aynı adla yayımlanmıştır. Kamal Abdulla, ilerleyen yıllarda araştırmalarını sürdürmüş, Gizli Dede Korkut’u geliştirerek önce 1999 yılında Sitriğinde Dastan veyahud Gizli Dede Korkud 2 adıyla, son olarak da Mifden Yazıya Yahud Gizli Dede Korkud başlığıyla 2009 yılında Bakû’da yeniden neşretmiştir. Daha önce yayımlandığında ilgi çeken eserin, bu yeni ve geliştirilmiş yayımının da aynı ilgiye mazhar olmasını umuyoruz
Eseri Türkiye Türkçesine aktarırken daha önceki baskıda olduğu gibi Dede Korkut Kitabı’yla ilgili metin alıntıları ve özel isimlerde Prof. Dr. Muharrem Ergin’in hazırladığı Dede Korkut Kitabı (Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1998) adlı eseri esas aldık. Bunların Türkiye Türkçesi karşılığını vermeye gerek duymadık. Çünkü eserde Dede Korkut’un özgün yazma metninin dil ve üslûp özellikleri de incelemeye tâbi tutulmuştur. Bu incelemelerin havada kalmaması için metinlerin orijinal yapısına dokunulmamıştır. Burada Hamal Abdulla’nm eseri ile aktardığımız şekli arasındaki farklılıklar, zaten Dede Korkut’un iki şive arasındaki problemlerini teşkil etmektedir ve bu problemler de bu eserin konusu değildir.

İmlâyla ilgili diğer bir husus da yabancı kavram ve isimlerde görülecektir. Yabancı yer, eser ve şahıs adları ile özellikle Yunan destanlarından alınma sözler, eserin orijinalindeki gibi Rusça vasıtasıyla Azerbaycan Türkçesine girdiği şekliyle değil, Türkiye Türkçesine girdiği özgün şekliyle verilmiştir. Eserin daha iyi okunup anlaşılması için Dede Korkut Kitabı’y\a birlikte Yunan mitolojisinin de bilinmesi gerektiği düşüncesiyle çok az sayıda dipnot kullanma yoluna gittik. Kitapta tarafımızdan verilen dipnotlar (a.n.) kısaltmasıyla gösterilmiştir. Yazarın bu baskıya “Şerhler” kısmı olarak eklediği açıklamalar da okuyucuya kolaylık olması amacıyla dipnot şeklinde sayfa altına alınmıştır. Bu “şerh”ler için herhangi bir tanıtıcı kısaltma kullanılmamıştır.

Dede Korkut araştırmalarına yeni bir yaklaşım getiren eserin, bu yeni baskısının da Türk okuyucusu ve Dede Korkut meraklıları için bir kaynak teşkil edeceğini sanıyoruz.

Balıkesir 2012 Dr. Ali DUYMAZ

                                   MİTTEN YAZIYA veya GİZLİ DEDE KORKUT

https://yadi.sk/i/ltxEfvnER08CpA?fbclid=IwAR3bEYxWbdtC8yv_Fbqe2DgDA0GZ5xZHLSM0hJDpUuvBx2qx618PpfTlulE